ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ – ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗ
Ή ΟΙ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΕΣ ΞΑΝΑΡΧΟΝΤΑΙ. ΑΣ ΤΟΥΣ … ΑΠΟΡΡΙΨΟΥΜΕ!
Πανοπτικό, ιεραρχικό, αυταρχικό μοντέλο
Η πρόσφατη δημοσιοποίηση του Π.Δ. για την «Αξιολόγηση των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης» επιβεβαιώνει βασικές μας εκτιμήσεις ότι πίσω από χίλιες δυο «αθώες» έννοιες κρύβεται ένα ασφυκτικό σύστημα αξιολόγησης που αποτελεί κεντρικό μηχανισμό ανατροπής εργασιακών σχέσεων, ιδεολογικής χειραγώγησης και κατηγοριοποίησης σχολείων εκπαιδευτικών και μαθητών. Με το συγκεκριμένο Π.Δ. θεσμοθετείται ένα αυστηρά ιεραρχικό και συγκεντρωτικό οργουελιανό μοντέλο τύπου “big brother”, όπου «όλοι και όλα αξιολογούνται» και στο τέλος πληρώνουν τον ...λογαριασμό οι εκπαιδευτικοί. Ένα μοντέλο νεο – επιθεωρητισμού πολύ πιο αυταρχικό και πολυπλόκαμο από το παλιό του επιθεωρητισμού που τροφοδοτεί αυταπάτες περί συμμετοχής και συνδιαμόρφωσης της αξιολόγησης. Η υποκρισία περισσεύει όταν αναφέρουν ότι «Σκοπός της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών είναι η βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού τους έργου, προς όφελος των μαθητών και της κοινωνίας.» Και ότι στοχεύει «στην παροχή κινήτρων για τη διαρκή επιστημονική και επαγγελματική ανάπτυξη και εξέλιξη των στελεχών και των εκπαιδευτικών, στο πλαίσιο και της δια βίου μάθησης.» Ποια «επιστημονική και επαγγελματικά ανάπτυξη και εξέλιξη» εννοούν , όταν κατηγοριοποιούν τους εκπαιδευτικούς με βάση την τετράβαθμη κλίμακα «ελλιπής», «επαρκής», «πολύ καλός» ή «εξαιρετικός» και ακόμα χειρότερα και από την εποχή του επιθεωρητισμού, με την αντίστοιχη βαθμολογία από το 0 μέχρι το 100! Πολύ περισσότερο που υπάρχει θεσμικό πλαίσιο για σύνδεση μισθού – βαθμού, «σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 7 του άρθρου 7 του ν. 4024/2011», όπως παραπέμπει και το συγκεκριμένο Π.Δ., αλλά και για απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων.
Μάλιστα επιβεβαιώνονται και οι εκτιμήσεις μας, όταν αναφερόμαστε στην πρόταση της «Ομάδα Εργασίας του ΥΠΑΙΘΠΑ για ένα σύστημα αξιολόγησης της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου ότι «θα διαμορφωθεί το σχετικό Π.Δ. που ασφαλώς θα είναι σκληρότερο».1. Ας σημειωθεί, ωστόσο, ότι το συγκεκριμένο Π.Δ. είναι μόνο η αρχή ή καλύτερα ένα από τα κομμάτια του παζλ ενός αυταρχικού θεσμικού πλαισίου αξιολόγησης – χειραγώγησης και κατηγοριοποίησης εκπαιδευτικών, μαθητών και σχολείων, γιατί, σύμφωνα με την … απειλή του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. Κ. Αρβανιτόπουλου, «όσα περιλαμβάνονται στο εν λόγω κείμενο αποτελούν μέρος της ευρύτερης στρατηγικής που αφορά το σύνολο των εκπαιδευτικών διαδικασιών». 2.
Με βάση το Π.Δ. δομείται ένα πανοπτικό, αυστηρά ιεραρχικό, συγκεντρωτικό, γραφειοκρατικό και κομματικό σύστημα αξιολόγησης. Οι κομματικά ημέτεροι ή ελεγχόμενοι με βάση την τρικομματική συνταγή … αξιοκρατίας 7 Ν.Δ. – 4 ΠΑ.ΣΟ.Κ – 2 ΔΗΜ.ΑΡ περιφερειακοί διευθυντές και οι συντονιστές εκπαίδευσης εξωτερικού αξιολογούνται από τον γενικό γραμματέα της Κεντρικής Υπηρεσίας (Κ.Υ.) του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α.. Οι περιφερειακοί διευθυντές αξιολογούν τους … πάντα με αντικειμενικά και …αξιοκρατικά κριτήρια επιλεγμένους διευθυντές εκπαίδευσης, προϊσταμένους των τμημάτων επιστημονικής – παιδαγωγικής καθοδήγησης και άλλων στελεχών. Οι προϊστάμενοι επιστημονικής – παιδαγωγικής καθοδήγησης αξιολογούν τους σχολικούς συμβούλους, τους υπευθύνους Σ.Ε.Π. στα ΚΕ.ΣΥΠ. και άλλα στελέχη. Οι διευθυντές εκπαίδευσης και οι σχολικοί σύμβουλοι τους διευθυντές σχολείων. Οι διευθυντές σχολείων και οι σχολικοί σύμβουλοι τους υποδιευθυντές και τους εκπαιδευτικούς.
Διπλή αξιολόγηση με γενικά και αόριστα κριτήρια
με βαθμολογία και «μη προακτέους»
Η αξιολόγηση είναι διπλή: διοικητική που αφορά το «τυπικό υπηρεσιακό έργο» και εκπαιδευτική που αφορά το διδακτικό και γενικότερα το επιστημονικό και παιδαγωγικό έργο. Η διοικητική αξιολόγηση είναι ετήσια και διενεργείται μεταξύ 1ης Απριλίου και 31ης Μαϊου κάθε έτους. Η έναρξή της, αν το εκπαιδευτικό και ευρύτερα το λαϊκό κίνημα βρίσκεται σε χειμερία νάρκη, τοποθετείται από 1η Νοεμβρίου έως και την 15η Δεκεμβρίου 2013. Η εκπαιδευτική αξιολόγηση διενεργείται μία, τουλάχιστον, φορά ανά τριετία εντός συνεχούς χρονικού διαστήματος που δεν υπερβαίνει τους 2 μήνες (διμηνιαία αξιολογική περίοδος) (άρθρο18, παρ.9). Η εκπαιδευτική αξιολόγηση περιλαμβάνει την παρακολούθηση δύο (2), τουλάχιστον διδασκαλιών.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι κυβερνώντες εγκαταλείπουν τις «φιοριτούρες» περί «αυτο-αξιολόγησης, η οποία γίνεται από συλλογικά όργανα και αφορά στο εκπαιδευτικό έργο των δομών, του ανθρώπινου δυναμικού, αλλά και του εκπαιδευτικού συστήματος, όπως προέβλεπε η πρόταση της Ομάδας Εργασίας. Αφήνουν μόνο για το θεαθήναι τη δυνατότητα, ώστε ο αξιολογούμενος να «συμπληρώνει και υποβάλλει έκθεση αυτοαξιολόγησής του το αργότερο εντός πέντε (5) ημερών πριν από την έναρξη της αξιολογικής περιόδου,» (άρθρο 18, παρ.1) που είναι άνευ ουσιαστικής και τυπικής σημασίας, όπως και ότι «Κάθε αξιολογούμενος εκπαιδευτικός έχει το δικαίωμα να αξιολογεί τον προϊστάμενο αξιολογητή του.» (άρθρο 25). Στο πλαίσιο ενός αυταρχικού και ιεραρχικού μηχανισμού αυτές οι ρυθμίσεις είτε δε θα λειτουργήσουν είτε θα οδηγήσουν στην αυτο- ενοχοποίηση του εκπαιδευτικού είτε στο σκύψιμο της μέσης και της θετικής αξιολόγησης των αξιολογητών του. Οι πελατειακές σχέσεις, το ρουσφέτι και η υποταγή εκσυγχρονίζονται με μια μικρή δόση αμοιβαιότητας για να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο χειραγώγησης, συμμόρφωσης και πειθάρχησης.
Τα κριτήρια αξιολόγησης των εκπαιδευτικών κατατάσσονται σύμφωνα με το άρθρο 4 σε πέντε κατηγορίες:
α) κατηγορία Ι – Εκπαιδευτικό περιβάλλον:
αα) Διαπροσωπικές σχέσεις και προσδοκίες.
ββ) Παιδαγωγικό κλίμα στη σχολική τάξη.
γγ) Οργάνωση της σχολικής τάξης.
β) κατηγορία ΙΙ – Σχεδιασμός, προγραμματισμός και προετοιμασία της διδασκαλίας:
αα) Βαθμός πρόσληψης των δυνατοτήτων και αναγκών των μαθητών.
ββ) Στόχοι και περιεχόμενο.
γγ) Διδακτικές ενέργειες και εκπαιδευτικά μέσα.
γ) Η κατηγορία ΙΙΙ – Διεξαγωγή της διδασκαλίας και αξιολόγηση των μαθητών:
αα) Προετοιμασία μαθητών για τη διδασκαλία.
ββ) Διδακτικές ενέργειες και εκπαιδευτικά μέσα.
γγ) Ενέργειες μαθητών κατά τη διαδικασία μάθησης.
δδ) Εμπέδωση της νέας γνώσης και αξιολόγηση των μαθητών.
δ) κατηγορία IV – Υπηρεσιακή συνέπεια και επάρκεια:
αα) Τυπικές υπαλληλικές υποχρεώσεις.
ββ) Συμμετοχή στη λειτουργία της σχολικής μονάδας και στην αυτο – αξιολόγησή της.
γγ) Επικοινωνία και συνεργασία με γονείς και φορείς.
ε) κατηγορία V – Επιστημονική και επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού:
αα) Τυπικά προσόντα και επιστημονική ανάπτυξη.
ββ) Επαγγελματική ανάπτυξη.
Τα παραπάνω κριτήρια αντιστοιχίζονται με βάση την τετράβαθμη βαθμολογική κλίμακα και την κλίμακα 0 -100 ως εξής (άρθρο5):
α) «ελλιπής»: 0 έως 30 βαθμοί,
β) «επαρκής»: 31 έως 60 βαθμοί
γ) «πολύ καλός»: 61 έως 80 βαθμοί και
δ) «εξαιρετικός»: 81 έως 100 βαθμοί.
Οι εκπαιδευτικοί που σύμφωνα με το άρθρο 19, παρ. 5 «χαρακτηρίζονται ελλιπείς εγγράφονται στον πίνακα των μη προακτέων που προβλέπεται στην παράγραφο 4 του άρθρου 8 του ν. 4024/2011» για το ενιαίο μισθολόγιο που προβλέπει: «Οι υπάλληλοι που περιλαμβάνονται σε πίνακα μη προακτέων στερούνται του δικαιώματος για προαγωγή για τα επόμενα δυο (2) έτη»
Μηχανισμός ανατροπής εργασιακών δικαιωμάτων και κατακτήσεων.
Κατάργηση Οργανικής θέσης. Άρση μονιμότητας. Απολύσεις.
Πέρα από την άσκηση ενός τεχνογραφειοκρατικού ελέγχου πάνω στο εκπαιδευτικό σύστημα, η αξιολόγηση αντιστοιχεί με το νέο μοντέλο εργασιακών σχέσεων, το μοντέλο της ευέλικτης και ανασφαλούς εργασίας, που είναι απόρροια της αποδόμησης του «κράτους - πρόνοιας» και την επιστροφή σε μεσαιωνικού τύπου ρυθμίσεις για τα εισόδημα, τη σύνταξη, τις εργασιακές σχέσεις, την πλήρη καταστροφή όλων των εργατολαϊκών κατακτήσεων του εικοστού αιώνα, πράγμα που επιχειρείται τώρα στη χώρα μας με τα αλλεπάλληλα Μνημόνια και την πολιτική κυβέρνησης – Ε.Ε - ΔΝΤ
Mε τον πρόσφατο νόμο(4024/11) για το μισθολόγιο – βαθμολόγιο, μισθολόγιο στο Δημόσιο Τομέα, με το οποίο επιχειρήθηκε , με βάση τους σχεδιασμούς κυβέρνησης ΠΑ.ΣΟ.Κ και Tρόικας, η εξαθλίωση των εργαζομένων του Δημοσίου, βάζει ως βασικότερη παράμετρο της μισθολογικής και βαθμολογικής εξέλιξης των υπαλλήλων την αξιολόγηση. Καθιερώνεται ποσόστωση από τον ένα βαθμό στον άλλο από 60% έως 12% στον Α’ βαθμό..
Οι αποδοχές των εκπαιδευτικών ήταν πριν τις περικοπές οι μισές (50%) των ευρωπαίων συναδέλφων τους. Και οι περικοπές έχουν μειώσει τους μισθούς τους μέχρι και 40%! Χιλιάδες νέοι εκπαιδευτικοί αμείβονται από 300 έως 650 ευρώ! Η συρρίκνωση των πενιχρών αποδοχών των εκπαιδευτικών κάτω από τα όρια της φτώχειας είναι μια θλιβερή πραγματικότητα που υπονομεύει και τον παιδαγωγικό τους ρόλο.
Ας αποτινάξουμε τις αυταπάτες. Σε καθεστώς μνημονίων, η αξιολόγηση μπορεί να λειτουργήσει ως διαδικασία νομιμοποίησης απολύσεων, εφεδρείας και βαθμολογικής-μισθολογικής στασιμότητας των εκπαιδευτικών. Είναι, δηλαδή ο κεντρικός μηχανισμός για την υπονόμευση της μονιμότητας, την τρομοκράτηση και τις μαζικές απολύσεις.
Δεν υπάρχουν «αντικειμενικά» και «μετρήσιμα» κριτήρια
Πέρα από τους μύθους της εξουσίας, η αλήθεια είναι ότι η επιστημονική συγκρότηση, η παιδαγωγική κατάρτιση και η διδακτική ικανότητα δεν είναι ποσοτικά μεγέθη που μπορούν να μετρηθούν. Γι' αυτό και δεν υπάρχουν μέθοδοι ή κριτήρια «αντικειμενικά» και «αξιοκρατικά». Όλοι οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουμε ότι εργαζόμαστε σε κινούμενη άμμο. Το υλικό μας αλλάζει από μέρα σε μέρα, από τμήμα σε τμήμα, από ώρα σε ώρα. Μόνο ανίδεοι ή υποκινούμενοι από σκοπιμότητα μπορούν να αναιρέσουν αυτές τις αλήθειες. H εκπαιδευτική διαδικασία και ο εκπαιδευτικός δεν μπορούν να διασπαστούν σε επιμέρους αξιολογούμενα στοιχεία και να μετρηθούν μέσα από 2 - 3 επισκέψεις του Σχολικού Συμβούλου στην τάξη ή από τη συμμετοχή σε σεμινάρια κ.λπ. H εκπαιδευτική διαδικασία έχει χαρακτήρα δυναμικό και όχι στατικό, επηρεάζεται από πλείστους όσους κοινωνικούς και εκπαιδευτικούς παράγοντες και άρα δεν μπορεί να διασπαστεί και να μετρηθεί.3.
Στον αντίποδα σύμφωνα με την κυρίαρχη άποψη «όλα μετριούνται με βάση τους νόμους της αγοράς». Για αυτό και ο προσδιορισμός των «δεικτών ποιότητας» για την ποιότητα της σχολικής εκπαίδευσης» είναι προϊόν μιας τεχνοκρατικής και ακραίας οικονομίστικης αντίληψης για την εκπαίδευση. Η λογική αυτή οδηγεί στην εφαρμογή μοντέλων αξιολόγησης και ελέγχου με «πιστοποιητικά ποιότητας» σύμφωνα με τα πρότυπα της βιομηχανίας και του εμπορίου. Επιδιώκει να επικυρωθούν ως αντικειμενικά μετρήσιμα στοιχεία της προσωπικότητας και νοητικές λειτουργίες των υποκειμένων της εκπαιδευτικής διαδικασίας, όπως η διδακτική ή μαθησιακή ικανότητα, η πνευματική και επιστημονική συγκρότηση, η ικανότητα επικοινωνίας και ο τρόπος συμπεριφοράς, οι ιδέες, η φαντασία, η πρωτοβουλία κ.ά. Όμως αυτή η μέτρηση των ανθρώπινων διανοητικών λειτουργιών γίνεται με βάση τις αρχές και τους στόχους του σχολείου της αγοράς.
Η αξιολόγηση ως μηχανισμός ιδεολογικής χειραγώγησης – συμμόρφωσης και πειθάρχησης
Με δεδομένο, λοιπόν, ότι ορίζονται με κάθε λεπτομέρεια οι προδιαγραφές της διδακτικής μεθοδολογίας και τα πλαίσια, οι κατευθύνσεις και οι ενέργειες υποστήριξής της, η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών έχει το ρόλο ελέγχου και συμμόρφωσης του εκπαιδευτικού και αποτελεί δείκτη ευθυγράμμισης σ' αυτές τις προδιαγραφές. Το κράτος ζητάει την παθητική τους υποστήριξη και την τήρηση του τύπου, δηλαδή, την εφαρμογή της επίσημα προτεινόμενης μεθόδου, τεχνικής μετάδοσης της σχολικής γνώσης. Mε άλλα λόγια, μέσα από τους μηχανισμούς και τις διαδικασίες ελέγχου των εκπαιδευτικών υλοποιείται μια συγκεκριμένη πολιτική επιλογή και μια αντίληψη για την ιδεολογική χειραγώγηση του εκπαιδευτικού, με την επιβολή μιας κρατικής διδακτικής. Άλλωστε, μην ξεχνάμε, ότι σύμφωνα με τα νεότερα επιστημονικά πορίσματα γίνεται ευρύτερα αποδεκτή η αλήθεια: «Δεν υπάρχει κώδικας διδασκαλίας που να μπορεί να εφαρμοστεί παντού με τα ίδια αποτελέσματα, ούτε μπορεί να εξακριβωθεί επιστημονικά ποια διδασκαλία αποδίδει περισσότερο».4.
Η ενοχοποίηση των εκπαιδευτικών για τη σχολική αποτυχία
Στο νέο πλαίσιο, οι εκπαιδευτικοί «χρεώνονται» την επιτυχία ή αποτυχία των μαθητών τους. Ξέρουν οι κρατικοί «θεσμοθέτες», άλλα δεν αναφέρουν ότι αμέτρητοι κοινωνικοί και εκπαιδευτικοί παράγοντες που επηρεάζουν και συνδιαμορφώνουν την εκπαιδευτική διαδικασία και το εκπαιδευτικό έργο. Κοινωνική προέλευση, οικογενειακή κατάσταση, συνθήκες διαβίωσης και κατοικίας, υλικοτεχνική υποδομή σχολείου, αναλυτικά προγράμματα, τύπος εξετάσεων, σχολικά βιβλία, εκπαιδευτικό κλίμα, παιδαγωγικές μέθοδοι, τα πάντα γίνονται καπνός. «Αγνοούνται» οι κοινωνικές και γεωγραφικές ανισότητες που διαμορφώνουν αντίξοες συνθήκες για την εκπαίδευση των μαθητών από τα ασθενέστερα οικονομικά και κοινωνικά στρώματα.
«Το να κατηγορούμε τους καθηγητές για τα άσχημα αποτελέσματα στα τεστ, σε αστικά σχολεία με υψηλά ποσοστά φτωχών και σαφώς μη προνομιούχων μαθητών, καταγόμενων από κακόφημες περιοχές και προερχόμενων από διαλυμένες οικογένειες, είναι σα να κατηγορούμε έναν αγρότη, επειδή είχε κακή συγκομιδή μετά από περίοδο ξηρασίας. Είναι σα να κατηγορούμε έναν οδηγό λεωφορείου επειδή δεν τήρησε τα δρομολόγια, ενώ μεγάλο μέρος της διαδρομής που έπρεπε να διανύσει ήταν πλημμυρισμένη». (Paul Street, Χτυπώντας το Νεοφιλελευθερισμό στο Σικάγο) 5.
Θέλουν αντι – αυταρχικό “super man” δάσκαλο σε αυταρχικό σχολείο!
Σε ένα σχολείο αυταρχικό που βασίζεται στις τιμωρίες, την κατηγοριοποίηση και τον αποκλεισμό θέλουν τον κακοπληρωμένο εκπαιδευτικό από θέση δημόσιου υπαλλήλου που στερείται θεσμικά κάθε δυνατότητα ανάληψης πρωτοβουλιών για την ανατροπή αυτών των συνθηκών, να είναι στην τάξη ένας “super man” και αντιαυταρχικός εκπαιδευτικός, αλλά ουσιαστικά ο μεγάλος «ένοχος» για την αδυναμία του κράτους και του σχολείου να ικανοποιήσουν τις μορφωτικές ανάγκες των μαθητών,: Έτσι: «εμπεδώνει δημοκρατικό τρόπο επικοινωνίας και επίλυσης θεμάτων...», «ενθαρρύνει την ύπαρξη και ενίσχυση κλίματος συλλογικότητας και πρωτοβουλίας», «φροντίζει για την ομαλή ένταξη … όλων ανεξαιρέτως των μαθητών…», « μετέχει ενεργά και στηρίζει με το έργο του, το συνολικό διοικητικό και εν γένει εκπαιδευτικό έργο της σχολικής μονάδας, μετέχοντας σε επιτροπές που αναλαμβάνουν δράσεις προς όφελός της», «οργανώνει και συντονίζει αποτελεσματικά την υλοποίηση δράσεων για το σχολείο, και όχι μόνο για την τάξη του, που φέρνουν το σχολείο σε συνεργασίες διάρκειας με άλλα σχολεία και φορείς, όπως είναι η συμμετοχή σε εκπαιδευτικά προγράμματα τοπικά, εθνικά και ευρωπαϊκά, τα οποία παρέχουν προστιθέμενη αξία στην πρακτική της σχολικής μονάδας και της σχολικής τάξης, ενώ παράλληλα εμπλέκει, όπου κρίνεται σκόπιμο και αναγκαίο, γονείς και φορείς, με επικουρικούς ρόλους, σε δράσεις της σχολικής μονάδας.», «συμμετέχει σε δραστηριότητες που αναδεικνύουν την παρουσία του στην εκπαιδευτική κοινότητα, όπως είναι η διδασκαλία σε Α.Ε.Ι., η συμμετοχή σε ομάδες εργασίας του Υ.ΠΑΙ.Π.Θ.Α. ή, ως διδάσκων, σε δειγματικές διδασκαλίες, ή, ως επιμορφωτής, σε επιμορφωτικά προγράμματα ή, ως μέλος, σε επιτροπές βαθμολογικών ή εξεταστικών κέντρων ή σε διοικητικά συμβούλια επιστημονικών σωματείων ή ενώσεων ή σε επιστημονικές επιτροπές συνεδρίων». Όλα αυτά σε ένα σχολείο φτωχό, αυταρχικό, εξοντωτικό, ελιτίστικο, στενής κατάρτισης, της ημιμάθειας, όπου θα βασιλεύει το πνεύμα του ανταγωνισμού, της ταξικής διαφοροποίησης και των δεξιοτήτων. Ένα σχολείο της ημιμάθειας, της χειραγώγησης, της φτώχειας και της αναξιοπρέπειας δε θα μπορούσε παρά να πλαισιώνεται από την ανάλογη αυταρχική - ιεραρχική δομή. Γι’ αυτό φορτώνουν τα πάντα στον εκπαιδευτικό, που τον θέλουν όμηρο ενός ιεραρχικού, κομματικοποιημένου και διεφθαρμένου κρατικού και διοικητικού μηχανισμού που υλοποιεί μια βάρβαρη ταξική πολιτική που απογυμνώνει τον εκπαιδευτικό και από τα τελευταία απομεινάρια δικαιωμάτων και κατακτήσεων, περιπλανώμενο από σχολειό σε σχολειό, φτωχό, σκυφτό, υποταγμένο, αμίλητο ή ενεργό υποστηρικτή της κυβερνητικής πολιτικής, των μπαρουφο - καινοτομιών και του «νέου σχολείου» των ταξικών φραγμών και της αμάθειας.
Η αξιολόγηση δεν οδηγεί στη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης. Μηχανισμός αποδόμησης του δημόσιου σχολείου
Διατυμπανίζουν: ««Σκοπός της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών είναι η βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού τους έργου, προς όφελος των μαθητών και της κοινωνίας.» Από τη συζήτηση για την αξιολόγηση και την ποιότητα της εκπαίδευσης εξοβελίζεται το ερώτημα «ποιος έχει την εξουσία» στην εκπαίδευση και την κοινωνία, ποιος καθορίζει τα αναλυτικά προγράμματα και τα βιβλία, ποιος οργανώνει τις εξετάσεις, ποιος φτιάχνει την εκπαιδευτική νομοθεσία, ποια είναι η συμμετοχή των εκπαιδευτικών σε όλα αυτά. Για την κυρίαρχη τάξη «ποιότητα στην εκπαίδευση σημαίνει εύρυθμη λειτουργία του σχολείου της αγοράς που μεταδίδει μονομερείς ιδεολογικά γνώσεις από το «κρυφό σχολείο» μέχρι τον ... «συνωστισμό της Σμύρνης».
Την ώρα που οι προσλήψεις στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι μόλις 225! και οι δαπάνες για την παιδεία κάθε χρόνο περικόπτονται πέφτοντας κάτω και από το 2,3 % του ΑΕΠ είναι πρόκληση οι «σοφοί» του κράτους να μιλούν για «ποιότητα στην εκπαίδευση» Η αξιολόγηση όχι μόνο δεν έρχεται να συμβάλλει στη στήριξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας , όπως διατείνονται οι κρατικοί μύθοι, αλλά την υπονομεύει ανοιχτά. Αποτελεί βασικό εργαλείο για τη συρρίκνωση του σχολικού δικτύου, την κατηγοριοποίηση των σχολείων σε «καλά» και «κακά», την ταξική διαφοροποίηση του μαθητικού πληθυσμού και την ένταση της ιδεολογικής και επιλεκτικής λειτουργίας της εκπαίδευσης.6.
Ας τους …απορρίψουμε!
Οι εκπαιδευτικοί έχουν κάθε δικαίωμα να αντισταθούν στον ασφυκτικό έλεγχο του νεο-επιθεωρητισμού, όπως διανθίζεται με τα μέτρα και τους δείκτες σύμφωνα με τα πρότυπα της «ελεύθερης αγοράς». Γιατί «ο δάσκαλος που θα υποχρεωθεί να καταπνίξει τη σκέψη του θα γίνει διπλά σκλάβος ή θα καταντήσει ένας ψυχικά ανάπηρος άνθρωπος, ανίκανος να μορφώσει άλλους» (Δ. Γληνός). Καμιά συμμετοχή σε διαβουλεύσεις και άλλες διαδικασίες που εξωραΐζουν το αυταρχικό πρόσωπο μιας αδίστακτης εξουσίας που δια πυρός και σιδήρου υλοποιεί μια πολιτική εξαθλίωσης του λαού και κονιορτοποίησης δικαιωμάτων και κατακτήσεων ολόκληρου αιώνα.
Παραφράζοντας τον Δ. Γληνό θα χαρακτηρίζαμε την αξιολόγηση ως τον «άταφο νεκρό» της εκπαίδευσης. Αν η κυβέρνηση, η Ε.Ε. και το κεφάλαιο θέλουν να πιστεύουν στη νεκρανάσταση για να οικοδομήσουν το φθηνό, ευέλικτο, πειθαρχημένο σχολείο υποταγμένο στους νόμους της αγοράς πάνω στα ερείπια του δημόσιου σχολείου, εμείς έχουμε κάθε λόγο να την θάψουμε όσο πιο βαθιά γίνεται.
Τώρα, οφείλουμε απέναντι στο «νέο» σχολείο των δεξιοτήτων, της κατακερματισμένης γνώσης, της αγοράς, της εγκατάλειψης και της υποταγής, να προβάλλουμε το όραμά μας για ένα άλλο σχολείο. Πραγματικά δημόσιο και δωρεάν που να ανταποκρίνεται στην ανάγκη του ανθρώπου να ανακαλύπτει τους νόμους κίνησης της φύσης και της κοινωνίας, να τους χρησιμοποιεί για να καλυτερέψει την ανθρώπινη ζωή, που να δημιουργεί δημοκρατικά ελεύθερες προσωπικότητες, ανθρώπους που να μαθαίνουν να συνεργάζονται, να σέβονται τη διαφορετικότητα και να δουλεύουν συλλογικά για την προσωπική , αλλά και κοινωνική απελευθέρωση και ευτυχία.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ – ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Γιώργος Κ. Καββαδίας, Βασικά σημεία κριτικής – απόρριψης της πρότασης της Ομάδας Εργασίας του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. «για ένα σύστημα αξιολόγησης της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου», www. cleverclass. gr , www.Alfavita.gr, Δεκέμβριος 2012.
2. Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος, Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α., Προς το Δ.Σ. της ΟΛΜΕ , 18 Ιανουαρίου 2013
3. Θεριανός Κώστας – Καββαδίας Κ. Γιώργος – Κάτσικας Χρήστος – Τσιριγώτης Θανάσης, Η αξιολόγηση στην εκπαίδευση. Εκδόσεις Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα2007. Γιώργος Μαυρογιώργος, Eκπαιδευτικοί και Aξιολόγηση, Σύγχρονη Eκπαίδευση, Aθήνα 1992.
4. Αγωνιστικές ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ – ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΕΙΣ – ΚΙΝΗΣΕΙΣ Δ.Ε., Η αξιολόγηση στην Εκπαίδευση, Ποιος, ποιον, τι, πώς και γιατί, Σεπτέμβρης 2012.
5. Γιώργος Κ. Καββαδίας, Η αξιολόγηση στην εκπαίδευση, από τους μύθους στην πραγματικότητα, Σύγχρονη Εκπαίδευση, τ. 171
6. Καββαδίας Κ. Γιώργος – Κάτσικας Χρήστος (επιμέλεια),Η αξιολόγηση στην εκπαίδευση. Ποιος, ποιον και γιατί, Εκδόσεις Σαββάλας, Αθήνα2003.
* O Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος, μέλος της Σ.Ε. του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» και εκπρόσωπος των Αγωνιστικών Παρεμβάσεων – Συσπειρώσεων – Κινήσεων στο Δ.Σ. του ΚΕ.ΜΕ.ΤΕ. της Ο.Λ.Μ.Ε.
Ή ΟΙ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΕΣ ΞΑΝΑΡΧΟΝΤΑΙ. ΑΣ ΤΟΥΣ … ΑΠΟΡΡΙΨΟΥΜΕ!
Πανοπτικό, ιεραρχικό, αυταρχικό μοντέλο
Η πρόσφατη δημοσιοποίηση του Π.Δ. για την «Αξιολόγηση των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης» επιβεβαιώνει βασικές μας εκτιμήσεις ότι πίσω από χίλιες δυο «αθώες» έννοιες κρύβεται ένα ασφυκτικό σύστημα αξιολόγησης που αποτελεί κεντρικό μηχανισμό ανατροπής εργασιακών σχέσεων, ιδεολογικής χειραγώγησης και κατηγοριοποίησης σχολείων εκπαιδευτικών και μαθητών. Με το συγκεκριμένο Π.Δ. θεσμοθετείται ένα αυστηρά ιεραρχικό και συγκεντρωτικό οργουελιανό μοντέλο τύπου “big brother”, όπου «όλοι και όλα αξιολογούνται» και στο τέλος πληρώνουν τον ...λογαριασμό οι εκπαιδευτικοί. Ένα μοντέλο νεο – επιθεωρητισμού πολύ πιο αυταρχικό και πολυπλόκαμο από το παλιό του επιθεωρητισμού που τροφοδοτεί αυταπάτες περί συμμετοχής και συνδιαμόρφωσης της αξιολόγησης. Η υποκρισία περισσεύει όταν αναφέρουν ότι «Σκοπός της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών είναι η βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού τους έργου, προς όφελος των μαθητών και της κοινωνίας.» Και ότι στοχεύει «στην παροχή κινήτρων για τη διαρκή επιστημονική και επαγγελματική ανάπτυξη και εξέλιξη των στελεχών και των εκπαιδευτικών, στο πλαίσιο και της δια βίου μάθησης.» Ποια «επιστημονική και επαγγελματικά ανάπτυξη και εξέλιξη» εννοούν , όταν κατηγοριοποιούν τους εκπαιδευτικούς με βάση την τετράβαθμη κλίμακα «ελλιπής», «επαρκής», «πολύ καλός» ή «εξαιρετικός» και ακόμα χειρότερα και από την εποχή του επιθεωρητισμού, με την αντίστοιχη βαθμολογία από το 0 μέχρι το 100! Πολύ περισσότερο που υπάρχει θεσμικό πλαίσιο για σύνδεση μισθού – βαθμού, «σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 7 του άρθρου 7 του ν. 4024/2011», όπως παραπέμπει και το συγκεκριμένο Π.Δ., αλλά και για απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων.
Μάλιστα επιβεβαιώνονται και οι εκτιμήσεις μας, όταν αναφερόμαστε στην πρόταση της «Ομάδα Εργασίας του ΥΠΑΙΘΠΑ για ένα σύστημα αξιολόγησης της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου ότι «θα διαμορφωθεί το σχετικό Π.Δ. που ασφαλώς θα είναι σκληρότερο».1. Ας σημειωθεί, ωστόσο, ότι το συγκεκριμένο Π.Δ. είναι μόνο η αρχή ή καλύτερα ένα από τα κομμάτια του παζλ ενός αυταρχικού θεσμικού πλαισίου αξιολόγησης – χειραγώγησης και κατηγοριοποίησης εκπαιδευτικών, μαθητών και σχολείων, γιατί, σύμφωνα με την … απειλή του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. Κ. Αρβανιτόπουλου, «όσα περιλαμβάνονται στο εν λόγω κείμενο αποτελούν μέρος της ευρύτερης στρατηγικής που αφορά το σύνολο των εκπαιδευτικών διαδικασιών». 2.
Με βάση το Π.Δ. δομείται ένα πανοπτικό, αυστηρά ιεραρχικό, συγκεντρωτικό, γραφειοκρατικό και κομματικό σύστημα αξιολόγησης. Οι κομματικά ημέτεροι ή ελεγχόμενοι με βάση την τρικομματική συνταγή … αξιοκρατίας 7 Ν.Δ. – 4 ΠΑ.ΣΟ.Κ – 2 ΔΗΜ.ΑΡ περιφερειακοί διευθυντές και οι συντονιστές εκπαίδευσης εξωτερικού αξιολογούνται από τον γενικό γραμματέα της Κεντρικής Υπηρεσίας (Κ.Υ.) του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α.. Οι περιφερειακοί διευθυντές αξιολογούν τους … πάντα με αντικειμενικά και …αξιοκρατικά κριτήρια επιλεγμένους διευθυντές εκπαίδευσης, προϊσταμένους των τμημάτων επιστημονικής – παιδαγωγικής καθοδήγησης και άλλων στελεχών. Οι προϊστάμενοι επιστημονικής – παιδαγωγικής καθοδήγησης αξιολογούν τους σχολικούς συμβούλους, τους υπευθύνους Σ.Ε.Π. στα ΚΕ.ΣΥΠ. και άλλα στελέχη. Οι διευθυντές εκπαίδευσης και οι σχολικοί σύμβουλοι τους διευθυντές σχολείων. Οι διευθυντές σχολείων και οι σχολικοί σύμβουλοι τους υποδιευθυντές και τους εκπαιδευτικούς.
Διπλή αξιολόγηση με γενικά και αόριστα κριτήρια
με βαθμολογία και «μη προακτέους»
Η αξιολόγηση είναι διπλή: διοικητική που αφορά το «τυπικό υπηρεσιακό έργο» και εκπαιδευτική που αφορά το διδακτικό και γενικότερα το επιστημονικό και παιδαγωγικό έργο. Η διοικητική αξιολόγηση είναι ετήσια και διενεργείται μεταξύ 1ης Απριλίου και 31ης Μαϊου κάθε έτους. Η έναρξή της, αν το εκπαιδευτικό και ευρύτερα το λαϊκό κίνημα βρίσκεται σε χειμερία νάρκη, τοποθετείται από 1η Νοεμβρίου έως και την 15η Δεκεμβρίου 2013. Η εκπαιδευτική αξιολόγηση διενεργείται μία, τουλάχιστον, φορά ανά τριετία εντός συνεχούς χρονικού διαστήματος που δεν υπερβαίνει τους 2 μήνες (διμηνιαία αξιολογική περίοδος) (άρθρο18, παρ.9). Η εκπαιδευτική αξιολόγηση περιλαμβάνει την παρακολούθηση δύο (2), τουλάχιστον διδασκαλιών.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι κυβερνώντες εγκαταλείπουν τις «φιοριτούρες» περί «αυτο-αξιολόγησης, η οποία γίνεται από συλλογικά όργανα και αφορά στο εκπαιδευτικό έργο των δομών, του ανθρώπινου δυναμικού, αλλά και του εκπαιδευτικού συστήματος, όπως προέβλεπε η πρόταση της Ομάδας Εργασίας. Αφήνουν μόνο για το θεαθήναι τη δυνατότητα, ώστε ο αξιολογούμενος να «συμπληρώνει και υποβάλλει έκθεση αυτοαξιολόγησής του το αργότερο εντός πέντε (5) ημερών πριν από την έναρξη της αξιολογικής περιόδου,» (άρθρο 18, παρ.1) που είναι άνευ ουσιαστικής και τυπικής σημασίας, όπως και ότι «Κάθε αξιολογούμενος εκπαιδευτικός έχει το δικαίωμα να αξιολογεί τον προϊστάμενο αξιολογητή του.» (άρθρο 25). Στο πλαίσιο ενός αυταρχικού και ιεραρχικού μηχανισμού αυτές οι ρυθμίσεις είτε δε θα λειτουργήσουν είτε θα οδηγήσουν στην αυτο- ενοχοποίηση του εκπαιδευτικού είτε στο σκύψιμο της μέσης και της θετικής αξιολόγησης των αξιολογητών του. Οι πελατειακές σχέσεις, το ρουσφέτι και η υποταγή εκσυγχρονίζονται με μια μικρή δόση αμοιβαιότητας για να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο χειραγώγησης, συμμόρφωσης και πειθάρχησης.
Τα κριτήρια αξιολόγησης των εκπαιδευτικών κατατάσσονται σύμφωνα με το άρθρο 4 σε πέντε κατηγορίες:
α) κατηγορία Ι – Εκπαιδευτικό περιβάλλον:
αα) Διαπροσωπικές σχέσεις και προσδοκίες.
ββ) Παιδαγωγικό κλίμα στη σχολική τάξη.
γγ) Οργάνωση της σχολικής τάξης.
β) κατηγορία ΙΙ – Σχεδιασμός, προγραμματισμός και προετοιμασία της διδασκαλίας:
αα) Βαθμός πρόσληψης των δυνατοτήτων και αναγκών των μαθητών.
ββ) Στόχοι και περιεχόμενο.
γγ) Διδακτικές ενέργειες και εκπαιδευτικά μέσα.
γ) Η κατηγορία ΙΙΙ – Διεξαγωγή της διδασκαλίας και αξιολόγηση των μαθητών:
αα) Προετοιμασία μαθητών για τη διδασκαλία.
ββ) Διδακτικές ενέργειες και εκπαιδευτικά μέσα.
γγ) Ενέργειες μαθητών κατά τη διαδικασία μάθησης.
δδ) Εμπέδωση της νέας γνώσης και αξιολόγηση των μαθητών.
δ) κατηγορία IV – Υπηρεσιακή συνέπεια και επάρκεια:
αα) Τυπικές υπαλληλικές υποχρεώσεις.
ββ) Συμμετοχή στη λειτουργία της σχολικής μονάδας και στην αυτο – αξιολόγησή της.
γγ) Επικοινωνία και συνεργασία με γονείς και φορείς.
ε) κατηγορία V – Επιστημονική και επαγγελματική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού:
αα) Τυπικά προσόντα και επιστημονική ανάπτυξη.
ββ) Επαγγελματική ανάπτυξη.
Τα παραπάνω κριτήρια αντιστοιχίζονται με βάση την τετράβαθμη βαθμολογική κλίμακα και την κλίμακα 0 -100 ως εξής (άρθρο5):
α) «ελλιπής»: 0 έως 30 βαθμοί,
β) «επαρκής»: 31 έως 60 βαθμοί
γ) «πολύ καλός»: 61 έως 80 βαθμοί και
δ) «εξαιρετικός»: 81 έως 100 βαθμοί.
Οι εκπαιδευτικοί που σύμφωνα με το άρθρο 19, παρ. 5 «χαρακτηρίζονται ελλιπείς εγγράφονται στον πίνακα των μη προακτέων που προβλέπεται στην παράγραφο 4 του άρθρου 8 του ν. 4024/2011» για το ενιαίο μισθολόγιο που προβλέπει: «Οι υπάλληλοι που περιλαμβάνονται σε πίνακα μη προακτέων στερούνται του δικαιώματος για προαγωγή για τα επόμενα δυο (2) έτη»
Μηχανισμός ανατροπής εργασιακών δικαιωμάτων και κατακτήσεων.
Κατάργηση Οργανικής θέσης. Άρση μονιμότητας. Απολύσεις.
Πέρα από την άσκηση ενός τεχνογραφειοκρατικού ελέγχου πάνω στο εκπαιδευτικό σύστημα, η αξιολόγηση αντιστοιχεί με το νέο μοντέλο εργασιακών σχέσεων, το μοντέλο της ευέλικτης και ανασφαλούς εργασίας, που είναι απόρροια της αποδόμησης του «κράτους - πρόνοιας» και την επιστροφή σε μεσαιωνικού τύπου ρυθμίσεις για τα εισόδημα, τη σύνταξη, τις εργασιακές σχέσεις, την πλήρη καταστροφή όλων των εργατολαϊκών κατακτήσεων του εικοστού αιώνα, πράγμα που επιχειρείται τώρα στη χώρα μας με τα αλλεπάλληλα Μνημόνια και την πολιτική κυβέρνησης – Ε.Ε - ΔΝΤ
Mε τον πρόσφατο νόμο(4024/11) για το μισθολόγιο – βαθμολόγιο, μισθολόγιο στο Δημόσιο Τομέα, με το οποίο επιχειρήθηκε , με βάση τους σχεδιασμούς κυβέρνησης ΠΑ.ΣΟ.Κ και Tρόικας, η εξαθλίωση των εργαζομένων του Δημοσίου, βάζει ως βασικότερη παράμετρο της μισθολογικής και βαθμολογικής εξέλιξης των υπαλλήλων την αξιολόγηση. Καθιερώνεται ποσόστωση από τον ένα βαθμό στον άλλο από 60% έως 12% στον Α’ βαθμό..
Οι αποδοχές των εκπαιδευτικών ήταν πριν τις περικοπές οι μισές (50%) των ευρωπαίων συναδέλφων τους. Και οι περικοπές έχουν μειώσει τους μισθούς τους μέχρι και 40%! Χιλιάδες νέοι εκπαιδευτικοί αμείβονται από 300 έως 650 ευρώ! Η συρρίκνωση των πενιχρών αποδοχών των εκπαιδευτικών κάτω από τα όρια της φτώχειας είναι μια θλιβερή πραγματικότητα που υπονομεύει και τον παιδαγωγικό τους ρόλο.
Ας αποτινάξουμε τις αυταπάτες. Σε καθεστώς μνημονίων, η αξιολόγηση μπορεί να λειτουργήσει ως διαδικασία νομιμοποίησης απολύσεων, εφεδρείας και βαθμολογικής-μισθολογικής στασιμότητας των εκπαιδευτικών. Είναι, δηλαδή ο κεντρικός μηχανισμός για την υπονόμευση της μονιμότητας, την τρομοκράτηση και τις μαζικές απολύσεις.
Δεν υπάρχουν «αντικειμενικά» και «μετρήσιμα» κριτήρια
Πέρα από τους μύθους της εξουσίας, η αλήθεια είναι ότι η επιστημονική συγκρότηση, η παιδαγωγική κατάρτιση και η διδακτική ικανότητα δεν είναι ποσοτικά μεγέθη που μπορούν να μετρηθούν. Γι' αυτό και δεν υπάρχουν μέθοδοι ή κριτήρια «αντικειμενικά» και «αξιοκρατικά». Όλοι οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουμε ότι εργαζόμαστε σε κινούμενη άμμο. Το υλικό μας αλλάζει από μέρα σε μέρα, από τμήμα σε τμήμα, από ώρα σε ώρα. Μόνο ανίδεοι ή υποκινούμενοι από σκοπιμότητα μπορούν να αναιρέσουν αυτές τις αλήθειες. H εκπαιδευτική διαδικασία και ο εκπαιδευτικός δεν μπορούν να διασπαστούν σε επιμέρους αξιολογούμενα στοιχεία και να μετρηθούν μέσα από 2 - 3 επισκέψεις του Σχολικού Συμβούλου στην τάξη ή από τη συμμετοχή σε σεμινάρια κ.λπ. H εκπαιδευτική διαδικασία έχει χαρακτήρα δυναμικό και όχι στατικό, επηρεάζεται από πλείστους όσους κοινωνικούς και εκπαιδευτικούς παράγοντες και άρα δεν μπορεί να διασπαστεί και να μετρηθεί.3.
Στον αντίποδα σύμφωνα με την κυρίαρχη άποψη «όλα μετριούνται με βάση τους νόμους της αγοράς». Για αυτό και ο προσδιορισμός των «δεικτών ποιότητας» για την ποιότητα της σχολικής εκπαίδευσης» είναι προϊόν μιας τεχνοκρατικής και ακραίας οικονομίστικης αντίληψης για την εκπαίδευση. Η λογική αυτή οδηγεί στην εφαρμογή μοντέλων αξιολόγησης και ελέγχου με «πιστοποιητικά ποιότητας» σύμφωνα με τα πρότυπα της βιομηχανίας και του εμπορίου. Επιδιώκει να επικυρωθούν ως αντικειμενικά μετρήσιμα στοιχεία της προσωπικότητας και νοητικές λειτουργίες των υποκειμένων της εκπαιδευτικής διαδικασίας, όπως η διδακτική ή μαθησιακή ικανότητα, η πνευματική και επιστημονική συγκρότηση, η ικανότητα επικοινωνίας και ο τρόπος συμπεριφοράς, οι ιδέες, η φαντασία, η πρωτοβουλία κ.ά. Όμως αυτή η μέτρηση των ανθρώπινων διανοητικών λειτουργιών γίνεται με βάση τις αρχές και τους στόχους του σχολείου της αγοράς.
Η αξιολόγηση ως μηχανισμός ιδεολογικής χειραγώγησης – συμμόρφωσης και πειθάρχησης
Με δεδομένο, λοιπόν, ότι ορίζονται με κάθε λεπτομέρεια οι προδιαγραφές της διδακτικής μεθοδολογίας και τα πλαίσια, οι κατευθύνσεις και οι ενέργειες υποστήριξής της, η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών έχει το ρόλο ελέγχου και συμμόρφωσης του εκπαιδευτικού και αποτελεί δείκτη ευθυγράμμισης σ' αυτές τις προδιαγραφές. Το κράτος ζητάει την παθητική τους υποστήριξη και την τήρηση του τύπου, δηλαδή, την εφαρμογή της επίσημα προτεινόμενης μεθόδου, τεχνικής μετάδοσης της σχολικής γνώσης. Mε άλλα λόγια, μέσα από τους μηχανισμούς και τις διαδικασίες ελέγχου των εκπαιδευτικών υλοποιείται μια συγκεκριμένη πολιτική επιλογή και μια αντίληψη για την ιδεολογική χειραγώγηση του εκπαιδευτικού, με την επιβολή μιας κρατικής διδακτικής. Άλλωστε, μην ξεχνάμε, ότι σύμφωνα με τα νεότερα επιστημονικά πορίσματα γίνεται ευρύτερα αποδεκτή η αλήθεια: «Δεν υπάρχει κώδικας διδασκαλίας που να μπορεί να εφαρμοστεί παντού με τα ίδια αποτελέσματα, ούτε μπορεί να εξακριβωθεί επιστημονικά ποια διδασκαλία αποδίδει περισσότερο».4.
Η ενοχοποίηση των εκπαιδευτικών για τη σχολική αποτυχία
Στο νέο πλαίσιο, οι εκπαιδευτικοί «χρεώνονται» την επιτυχία ή αποτυχία των μαθητών τους. Ξέρουν οι κρατικοί «θεσμοθέτες», άλλα δεν αναφέρουν ότι αμέτρητοι κοινωνικοί και εκπαιδευτικοί παράγοντες που επηρεάζουν και συνδιαμορφώνουν την εκπαιδευτική διαδικασία και το εκπαιδευτικό έργο. Κοινωνική προέλευση, οικογενειακή κατάσταση, συνθήκες διαβίωσης και κατοικίας, υλικοτεχνική υποδομή σχολείου, αναλυτικά προγράμματα, τύπος εξετάσεων, σχολικά βιβλία, εκπαιδευτικό κλίμα, παιδαγωγικές μέθοδοι, τα πάντα γίνονται καπνός. «Αγνοούνται» οι κοινωνικές και γεωγραφικές ανισότητες που διαμορφώνουν αντίξοες συνθήκες για την εκπαίδευση των μαθητών από τα ασθενέστερα οικονομικά και κοινωνικά στρώματα.
«Το να κατηγορούμε τους καθηγητές για τα άσχημα αποτελέσματα στα τεστ, σε αστικά σχολεία με υψηλά ποσοστά φτωχών και σαφώς μη προνομιούχων μαθητών, καταγόμενων από κακόφημες περιοχές και προερχόμενων από διαλυμένες οικογένειες, είναι σα να κατηγορούμε έναν αγρότη, επειδή είχε κακή συγκομιδή μετά από περίοδο ξηρασίας. Είναι σα να κατηγορούμε έναν οδηγό λεωφορείου επειδή δεν τήρησε τα δρομολόγια, ενώ μεγάλο μέρος της διαδρομής που έπρεπε να διανύσει ήταν πλημμυρισμένη». (Paul Street, Χτυπώντας το Νεοφιλελευθερισμό στο Σικάγο) 5.
Θέλουν αντι – αυταρχικό “super man” δάσκαλο σε αυταρχικό σχολείο!
Σε ένα σχολείο αυταρχικό που βασίζεται στις τιμωρίες, την κατηγοριοποίηση και τον αποκλεισμό θέλουν τον κακοπληρωμένο εκπαιδευτικό από θέση δημόσιου υπαλλήλου που στερείται θεσμικά κάθε δυνατότητα ανάληψης πρωτοβουλιών για την ανατροπή αυτών των συνθηκών, να είναι στην τάξη ένας “super man” και αντιαυταρχικός εκπαιδευτικός, αλλά ουσιαστικά ο μεγάλος «ένοχος» για την αδυναμία του κράτους και του σχολείου να ικανοποιήσουν τις μορφωτικές ανάγκες των μαθητών,: Έτσι: «εμπεδώνει δημοκρατικό τρόπο επικοινωνίας και επίλυσης θεμάτων...», «ενθαρρύνει την ύπαρξη και ενίσχυση κλίματος συλλογικότητας και πρωτοβουλίας», «φροντίζει για την ομαλή ένταξη … όλων ανεξαιρέτως των μαθητών…», « μετέχει ενεργά και στηρίζει με το έργο του, το συνολικό διοικητικό και εν γένει εκπαιδευτικό έργο της σχολικής μονάδας, μετέχοντας σε επιτροπές που αναλαμβάνουν δράσεις προς όφελός της», «οργανώνει και συντονίζει αποτελεσματικά την υλοποίηση δράσεων για το σχολείο, και όχι μόνο για την τάξη του, που φέρνουν το σχολείο σε συνεργασίες διάρκειας με άλλα σχολεία και φορείς, όπως είναι η συμμετοχή σε εκπαιδευτικά προγράμματα τοπικά, εθνικά και ευρωπαϊκά, τα οποία παρέχουν προστιθέμενη αξία στην πρακτική της σχολικής μονάδας και της σχολικής τάξης, ενώ παράλληλα εμπλέκει, όπου κρίνεται σκόπιμο και αναγκαίο, γονείς και φορείς, με επικουρικούς ρόλους, σε δράσεις της σχολικής μονάδας.», «συμμετέχει σε δραστηριότητες που αναδεικνύουν την παρουσία του στην εκπαιδευτική κοινότητα, όπως είναι η διδασκαλία σε Α.Ε.Ι., η συμμετοχή σε ομάδες εργασίας του Υ.ΠΑΙ.Π.Θ.Α. ή, ως διδάσκων, σε δειγματικές διδασκαλίες, ή, ως επιμορφωτής, σε επιμορφωτικά προγράμματα ή, ως μέλος, σε επιτροπές βαθμολογικών ή εξεταστικών κέντρων ή σε διοικητικά συμβούλια επιστημονικών σωματείων ή ενώσεων ή σε επιστημονικές επιτροπές συνεδρίων». Όλα αυτά σε ένα σχολείο φτωχό, αυταρχικό, εξοντωτικό, ελιτίστικο, στενής κατάρτισης, της ημιμάθειας, όπου θα βασιλεύει το πνεύμα του ανταγωνισμού, της ταξικής διαφοροποίησης και των δεξιοτήτων. Ένα σχολείο της ημιμάθειας, της χειραγώγησης, της φτώχειας και της αναξιοπρέπειας δε θα μπορούσε παρά να πλαισιώνεται από την ανάλογη αυταρχική - ιεραρχική δομή. Γι’ αυτό φορτώνουν τα πάντα στον εκπαιδευτικό, που τον θέλουν όμηρο ενός ιεραρχικού, κομματικοποιημένου και διεφθαρμένου κρατικού και διοικητικού μηχανισμού που υλοποιεί μια βάρβαρη ταξική πολιτική που απογυμνώνει τον εκπαιδευτικό και από τα τελευταία απομεινάρια δικαιωμάτων και κατακτήσεων, περιπλανώμενο από σχολειό σε σχολειό, φτωχό, σκυφτό, υποταγμένο, αμίλητο ή ενεργό υποστηρικτή της κυβερνητικής πολιτικής, των μπαρουφο - καινοτομιών και του «νέου σχολείου» των ταξικών φραγμών και της αμάθειας.
Η αξιολόγηση δεν οδηγεί στη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης. Μηχανισμός αποδόμησης του δημόσιου σχολείου
Διατυμπανίζουν: ««Σκοπός της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών είναι η βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού τους έργου, προς όφελος των μαθητών και της κοινωνίας.» Από τη συζήτηση για την αξιολόγηση και την ποιότητα της εκπαίδευσης εξοβελίζεται το ερώτημα «ποιος έχει την εξουσία» στην εκπαίδευση και την κοινωνία, ποιος καθορίζει τα αναλυτικά προγράμματα και τα βιβλία, ποιος οργανώνει τις εξετάσεις, ποιος φτιάχνει την εκπαιδευτική νομοθεσία, ποια είναι η συμμετοχή των εκπαιδευτικών σε όλα αυτά. Για την κυρίαρχη τάξη «ποιότητα στην εκπαίδευση σημαίνει εύρυθμη λειτουργία του σχολείου της αγοράς που μεταδίδει μονομερείς ιδεολογικά γνώσεις από το «κρυφό σχολείο» μέχρι τον ... «συνωστισμό της Σμύρνης».
Την ώρα που οι προσλήψεις στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι μόλις 225! και οι δαπάνες για την παιδεία κάθε χρόνο περικόπτονται πέφτοντας κάτω και από το 2,3 % του ΑΕΠ είναι πρόκληση οι «σοφοί» του κράτους να μιλούν για «ποιότητα στην εκπαίδευση» Η αξιολόγηση όχι μόνο δεν έρχεται να συμβάλλει στη στήριξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας , όπως διατείνονται οι κρατικοί μύθοι, αλλά την υπονομεύει ανοιχτά. Αποτελεί βασικό εργαλείο για τη συρρίκνωση του σχολικού δικτύου, την κατηγοριοποίηση των σχολείων σε «καλά» και «κακά», την ταξική διαφοροποίηση του μαθητικού πληθυσμού και την ένταση της ιδεολογικής και επιλεκτικής λειτουργίας της εκπαίδευσης.6.
Ας τους …απορρίψουμε!
Οι εκπαιδευτικοί έχουν κάθε δικαίωμα να αντισταθούν στον ασφυκτικό έλεγχο του νεο-επιθεωρητισμού, όπως διανθίζεται με τα μέτρα και τους δείκτες σύμφωνα με τα πρότυπα της «ελεύθερης αγοράς». Γιατί «ο δάσκαλος που θα υποχρεωθεί να καταπνίξει τη σκέψη του θα γίνει διπλά σκλάβος ή θα καταντήσει ένας ψυχικά ανάπηρος άνθρωπος, ανίκανος να μορφώσει άλλους» (Δ. Γληνός). Καμιά συμμετοχή σε διαβουλεύσεις και άλλες διαδικασίες που εξωραΐζουν το αυταρχικό πρόσωπο μιας αδίστακτης εξουσίας που δια πυρός και σιδήρου υλοποιεί μια πολιτική εξαθλίωσης του λαού και κονιορτοποίησης δικαιωμάτων και κατακτήσεων ολόκληρου αιώνα.
Παραφράζοντας τον Δ. Γληνό θα χαρακτηρίζαμε την αξιολόγηση ως τον «άταφο νεκρό» της εκπαίδευσης. Αν η κυβέρνηση, η Ε.Ε. και το κεφάλαιο θέλουν να πιστεύουν στη νεκρανάσταση για να οικοδομήσουν το φθηνό, ευέλικτο, πειθαρχημένο σχολείο υποταγμένο στους νόμους της αγοράς πάνω στα ερείπια του δημόσιου σχολείου, εμείς έχουμε κάθε λόγο να την θάψουμε όσο πιο βαθιά γίνεται.
Τώρα, οφείλουμε απέναντι στο «νέο» σχολείο των δεξιοτήτων, της κατακερματισμένης γνώσης, της αγοράς, της εγκατάλειψης και της υποταγής, να προβάλλουμε το όραμά μας για ένα άλλο σχολείο. Πραγματικά δημόσιο και δωρεάν που να ανταποκρίνεται στην ανάγκη του ανθρώπου να ανακαλύπτει τους νόμους κίνησης της φύσης και της κοινωνίας, να τους χρησιμοποιεί για να καλυτερέψει την ανθρώπινη ζωή, που να δημιουργεί δημοκρατικά ελεύθερες προσωπικότητες, ανθρώπους που να μαθαίνουν να συνεργάζονται, να σέβονται τη διαφορετικότητα και να δουλεύουν συλλογικά για την προσωπική , αλλά και κοινωνική απελευθέρωση και ευτυχία.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ – ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Γιώργος Κ. Καββαδίας, Βασικά σημεία κριτικής – απόρριψης της πρότασης της Ομάδας Εργασίας του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. «για ένα σύστημα αξιολόγησης της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου», www. cleverclass. gr , www.Alfavita.gr, Δεκέμβριος 2012.
2. Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος, Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α., Προς το Δ.Σ. της ΟΛΜΕ , 18 Ιανουαρίου 2013
3. Θεριανός Κώστας – Καββαδίας Κ. Γιώργος – Κάτσικας Χρήστος – Τσιριγώτης Θανάσης, Η αξιολόγηση στην εκπαίδευση. Εκδόσεις Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα2007. Γιώργος Μαυρογιώργος, Eκπαιδευτικοί και Aξιολόγηση, Σύγχρονη Eκπαίδευση, Aθήνα 1992.
4. Αγωνιστικές ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ – ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΕΙΣ – ΚΙΝΗΣΕΙΣ Δ.Ε., Η αξιολόγηση στην Εκπαίδευση, Ποιος, ποιον, τι, πώς και γιατί, Σεπτέμβρης 2012.
5. Γιώργος Κ. Καββαδίας, Η αξιολόγηση στην εκπαίδευση, από τους μύθους στην πραγματικότητα, Σύγχρονη Εκπαίδευση, τ. 171
6. Καββαδίας Κ. Γιώργος – Κάτσικας Χρήστος (επιμέλεια),Η αξιολόγηση στην εκπαίδευση. Ποιος, ποιον και γιατί, Εκδόσεις Σαββάλας, Αθήνα2003.
* O Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος, μέλος της Σ.Ε. του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» και εκπρόσωπος των Αγωνιστικών Παρεμβάσεων – Συσπειρώσεων – Κινήσεων στο Δ.Σ. του ΚΕ.ΜΕ.ΤΕ. της Ο.Λ.Μ.Ε.